اختصاصی سل.نیوز/ سامان قهرمان زاده: موسیقی «رمضان» یکی از موسیقی های مذهبی ایران است که از زمان های گذشته با نواهای مختلف رواج داشته است.
بیدار کردن دیگر مسلمانان برای سحری از صدر اسلام جز موارد مستحب در ماه رمضان بوده که ایرانیان قدیم برای این زمان از نواختن طبل استفاده می کردند و شب های قدر که شب زنده داری همراه با مناجات، دعا و نیایش در آن توصیه بیشتری شده، موسیقی را به شکل خاصتری در خود جای داده است.
موسیقی رمضان همواره در ایران پابرجا بوده است. به طور مثال وقت سحر با نقاره و ذکر صلوات مردم را بیدار می کردند و شب های قدر نیز اتاقی را به روضه خوانی اختصاص می دادند و اقوام و همسایه نزد هم گرد می آمدند و مراسم تا سحر ادامه داشت. هنوز هم تعداد کمی ذکرخوان در مناطق مختلف ایران این رسوم را برپا می کنند گرچه تقریبا این مراسم در حال فراموشی ست.
«ذکرخوانی» مهمترین ویژگی موسیقی رمضان است؛ هنری که شکل های متفاوتی داشته و هدف از آن تقویت نیروی معنوی و سوق دادن روزه داران به سمت نیکی و نیکویی بوده‌است. ایرانی‌ها با نغمه‌های آهنگین و ادوات موسیقی ذکرهای مخصوص ماه رمضان را برای جوانان اجرا می‌کردند تا آن ها را با واژگان و جملات مقدس و روحانی به سمت خوبی و پاکی سوق دهند. اما در شبهای قدر استفاده از ادوات منتفی بوده است. موسیقی تمامی روزهای رمضان در ایران پر از شادی بود جز شبهای قدر چرا که می کوشیدند انسان را به معنویت نزدیک کند. تنها اشعار حزن‌انگیزی که در این ماه خوانده می شد به ایام شهادت علی بن ابیطالب(ع) برمی‌گشت.
«منقبت خوانی» ویژه شبهای قدر بود و در رثای علی بن ابیطالب خوانده می شد؛ در نیمه رمضان هم مولودی خوانی و مناجات حسنی وجود داشت.
«صلوات خوانی» تنها به ماه رمضان اختصاص نداشت اما در این ماه زیباتر اجرا می شد و در برخی شهرها چون دزفول و شوشتر حتی صلوات خوانی شاد هم وجود داشت.
«دم دم سحری» مراسمی ست که تقریبا همچنان به وقت سحرگاه در استان بوشهر اجرا می شود. در آستان قدس رضوی، شهداد کرمان (امامزاده زید)، کاشان، نوش آباد، نائین و طبس نیز مراسم نقاره زنی در ماه رمضان انجام می شود و در میبد نیز طبل افطار و سحری می‌نوازند.
بسم الله خوانی و مناجات خوانی دیگر مراسم توام با موسیقی هستند که در این روزها انجام می شود.
در این ایام استفاده از ساز تقریبا به طبل، دهل و نقاره محدود می شود و اکثر آوازها در چهارگاه اجرا می شوند و در واقع گونه ای از چاووش خوانی هستند. البته ترکمن ها از دوتار و مردم کرمانشاه از تنبور و در خانقاه‌ها از دف استفاده می کنند.
همچنین قطعات در موسیقی رمضان در دستگاه شور و سه گاه نیز هستند زیرا این قطعات پرسوز، غم انگیز و تاثیر گذارند. آثاری نیز در دستگاه ماهور و بیات ترک وجود دارند که مورد استقبال واقع شده اند.
لازم به اشاره است، کتاب «موسیقی رمضان در ایران» که سال 1383 از سوی مرکز موسیقی حوزه هنری به کوشش هوشنگ جاوید و نت نگاری محمدرضا درویشی منتشر شد به طور خیلی خاص به موسیقی مذهبی شب های قدر پرداخته شده است که مطالعه آن به علاقمندان پیشنهاد می شود.